ตำรวจอยู่ไหน?วงเสวนาปัญหาอบายมุขเผยคนไทย6ล้านติดพนัน ค้านเปิดถูกกฎหมายหวั่นสังคมพัง ชี้ต้องปฏิรูปตำรวจถึงจะแก้ปัญหาได้
เมื่อวัน 26 มิถุนายน 2563 ที่สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ถนนสามเสน มีการเสวนา เรื่อง ปัญหาอบายมุข บ่อนพนัน ตู้ม้า หน้าที่ใคร? จัดโดยสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม (สป.ยธ.) ร่วมกับ มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน
โดย ร.ต.อ.ดร.วิเชียร ตันศิริคงคล ประธานสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม แสดงความเป็นห่วงปัญหาเรื่องบ่อนการพนันของประเทศที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ การที่เห็นฝ่ายปกครองออกมาทำหน้าที่ทลายบ่อน ทำให้เกิดคำถามว่าตำรวจทำอะไรกันอยู่ ทำไมฝ่ายปกครองจึงต้องออกจับกุมแทน การพนันทำให้สังคมป่วย ผู้คนเสียเวลา เสียเงินทอง เสียความสัมพันธ์ในครอบครัว ก่อให้เกิดปัญหาอาชญากรรมและปัญหาสังคมสารพัด
พ.ต.อ. วิรุตม์ ศิริสวัสดิบุตร เลขาธิการสป.ยธ. กล่าวว่า แม้ว่าการพนันจะเป็นเรื่องที่มีมาแต่โบาราณ เช่น เล่นสกา ตีไก่ กัดปลา น้ำเต้าปูปลา แต่อดีตก็ไม่ได้มีปัญหาอะไรมากนัก และไม่ได้แพร่ขยายไปอย่างกว้างขวางเช่นปัจจุบัน การจะเปิดบ่อนได้ ต้อง “เคลียร์” กับหัวหน้าตำรวจผู้รับผิดชอบพื้นที่ ไม่งั้นไม่มีใครมาเล่น เพราะไม่มีหลักประกันว่าจะไม่ถูกจับ
(การพนันถูกแยกเป็น 2 ประเภท คือการพนันประเภท ก และประเภท ข ซึ่งผิดกฎหมายทั้งคู่ แต่ประเภท ก ไม่มีการอนุญาตเด็ดขาด ต้องออกเป็นกฎหมายจึงเล่นได้ เช่นสลากกินแบ่งรัฐบาล ส่วนประเภท ข เล่นได้เมื่อได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงาน เช่นแข่งม้า ชกมวย ปาเป้า ลูกโป่ง บิงโก โยนห่วง ฯลฯ ที่เห็นตามงานวัดต่างๆ ซึ่งข้อเท็จจริงมักไม่ได้มีการขออนุญาต และทางฝ่ายปกครองคืออำเภอและจังหวัด ก็มีนโยบายไม่อนุญาต เนื่องจากเป็นการฝึกนิสัยการพนันให้เด็ก ที่เห็นมีอยู่มากมาย ล้วนเป็นการเล่นที่ผิดกฎหมายและก่อให้เกิดรายได้กับตำรวจแทบทั้งสิ้น
เวลาเราพูดถึงปัญหาการพนัน เราไม่ต้องมองที่ผู้เล่น ต้องมองที่เจ้ามือเป็นหลัก เขาเป็นเจ้ามือเปิดบ่อนอยู่ได้อย่างไร อย่างเครื่องจักรกลการพนันที่อยู่ในรูปของตู้ม้าหรือตู้ผลไม้ก็ที่มีอยู่ทั่วไป เป็นเครื่องจักรการพนันที่ไม่มีวันเหน็ดเหนื่อย นักเรียน และผู้ใช้แรงงาน เข้าถึงได้ง่าย ตั้งอยู่ในร้านค้าตามชุมชนต่างๆ อย่างจังหวัดอุบลราชธานีมีอยู่ถึง ๗๐๐ ตู้ ถึงขนาดมีศูนย์ซ่อมกันเป็นเรื่องเป็นราวเลย มันเกิดขึ้นได้อย่างไร?
ลอตเตอรี่หรือสลากกินแบ่ง เป็นการพนันที่ถูกกฎหมายคนเข้าถึงกันทั่วประเทศ วันหวยออกบรรดาครูบาอาจารย์ ข้าราชการ ไม่มีสมาธิทำงาน ผู้คนเล่นการพนันซื้อลอตเตอรรี่มากเท่าใด จะมีต้นทุนสาธารณะที่คนในสังคมต้องจ่ายไปแบบคำนวณเป็นตัวเงินไม่ได้มากมาย เงินส่วนหนึ่งกองสลากเอามาทำ CSR แต่สิ่งที่เสียไปคือนิสัยเล่นพนันของประชาชน ที่ถ้าไม่มีการออกสลากกินแบ่งรัฐบาล ปัญหาหวยใต้ดินก็จะมีน้อยหรืออาจไม่มี
การเล่นพนันส่วนใหญ่ล้วนก็มีการโกง แม้ว่าตามหลักคณิตศาสตร์การพนัน เจ้ามือจะเป็นฝ่ายได้เปรียบอยู่เสมอ แต่ในความเป็นจริงก็ยังมีการโกง การพนันเป็นกิจกรรมที่ไม่ผลิต หรือ non productive สังใดมีคนหมกมุ่นเล่นการพนัน สังคมนั้นจะเสื่อมถอยและเกิดปัญหาอาชญากรรมและปัญหาสังคมตามมาสารพัด ไม่คุ้มกับรายได้ที่รัฐได้รับ
รัฐที่มีธรรมาภิบาลจะไม่ส่งเสริมการเล่นพนัน ในประเทศต่างๆ ที่มีการตั้งบ่อน อย่างที่สิงคโปร์ เขาหลอกเอาคนต่างประเทศไปเล่น แต่ไม่ใช่ส่งเสริมให้คนในประเทศเล่น เราต้องไม่หลงทางว่าการพนันเป็นเรื่องที่ดี และมีนักวิชาการและนักการเมืองบางคนคิดว่าเป็นทางพัฒนาเศรษฐกิจนำรายได้เข้าประเทศ
นอกจากการพนันจะนำมาซึ่งปัญหาครอบครัว การปล้นจี้ ฉกชิงวิ่งราว ล้วนเป็นต้นทุนของสังคมทั้งสิ้น เพราะการพนันผิดกฎหมายฟ้องให้ชำระหนี้กันไม่ได้ ทำให้ต้องมีมือปืนรับจ้างทวงหนี้ ถ้าจะหามือปืนรับจ้างต้องไปหาตามบ่อน ตราบใดที่เราไม่มีรัฐบาลที่ดีมีธรรมาภิบาล และเป็นประชาธิปไตยที่แท้จริง ก็จะไม่มีการแก้ไขปัญหานี้อย่างจริงจัง
อาจารย์ศิริพร ยอดกมลศาสตร์ ผู้จัดการโครงการศึกษาปัญหาการพนัน คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า อันที่จริงการพนันมีแรงกระตุ้นมากกว่าการละเล่น ยกตัวอย่างบั้งไฟ ในอดีตบั้งไฟเป็นการละเล่น แต่เมื่อไหร่หมดฤดูกาลก็จบ ต่อมามันมีการเล่นการพนัน (สนามบั้งไฟ) มีคนนับหมื่นๆคนมารวมตัวกัน มีการพนันมากกว่าร้อยล้าน มีนักธุรกิจเข้ามาบริหารจัดการ มีการขออนุญาตได้ที่อำเภอ ซึ่ง อบต. ตำรวจ ทหาร ต้องเห็นด้วย เพราะบั้งไฟมันจุดขึ้นฟ้ามีคนเห็นได้มากมาย เรื่องแบบนี้จะบอกว่าหน่วยงานรัฐไม่เห็นด้วยกับการพนัน มันเป็นไปไม่ได้ แม้จะมีป้าย “ห้ามเล่นการพนัน” ติดไว้ตัวใหญ่ แต่ก็ไม่ได้ช่วยอะไร
ตัวเลขคนเล่นพนันในประเทศไทยมีมากเกือบ 30 ล้านคนแล้ว ตั้งแต่วัย 15 ปีเป็นต้นไป มันมีเส้นการประเมิน ที่พบว่าคนเริ่มจากพนันเล็กๆ ไปสู่การมีหนี้สิน มีปัญหาครอบครัว ไปสู่การฆ่าตัวตาย กลายเป็นกลุ่มที่ก่อปัญหา เช่นเด็กเสียพนันบอล แล้วไปก่ออาชญากรรม ไปปล้นร้าน 7/11 ไปปล้นร้านทอง ตอนถูกจับเราไม่ได้ลงบันทึกสืบสาวไปถึงการพนัน แต่บันทึกว่าก่ออาชญากรรม เราจึงไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง แต่มันมีต้นทุนในการสูญเสียไป
การหารายได้ด้วยการพนัน มันง่าย ประเทศไทยใน 6 ล้านคนมีครึ่งหนึ่งที่ติดหวย เป็นยอดเงินนับหมื่นล้าน คนในสังคมต้องร่วมกันแบกค่าใช้จ่ายนั้น
สลากกินแบ่งรัฐบาล หน้าสลากเขียนไว้ว่าราคา 80 บาท เป็นการพนันที่ถูกกฎหมาย นายก รมต.บอกว่าแก้ปัญหาไม่ได้ ที่ผ่านมาเราจะเห็นว่านายกสู้การทำงานของโควิดไม่ได้ โควิดทำให้การพนันหยุดไปได้ถึงสองเดือน จะเห็นว่าคนไทยไม่มีหวยก็ไม่ลงแดงตาย เทียบกับการเปิดให้เล่นลอตเตอรี่ที่ทำให้คนมารวมหัวกันแล้วติดเชื้อ อาจจะทำให้คนตายมากกว่าสนามมวยก็ได้ เรารู้ว่าผู้บริหารประเทศนี้ไม่ได้โง่ แต่มันอยู่ที่ความจริงใจในการจัดการ หยุดออกหวยได้ คนไม่ตาย ดังนั้นจะบอกว่าคนไทยขาดหวยไม่ได้มันไม่จริง เรามีกิจกรรมจัดการ คนติดพนัน ติดเหล้า ติดยาเสพติด ได้ ถ้าจะทำกันจริงๆ
สำหรับบ่อนคาสิโน เมื่อมันกระจายไปในชุมชน เขาเรียกว่า สล๊อต เป็นรายได้หลักของคาสิโน ต่อมามันไปอยู่ในออนไลน์ได้หมด ทำให้คนบางกลุ่มสนใจที่จะมีคาสิโน ที่ต่อไปการจับกุมจะยากขึ้น เพราะ host มันอยู่ต่างประเทศ ช่วงนี้จะมีการโฆษณาพนันออนไลน์มากขึ้น เหนือชั้นกว่ามาก จนเยาวชนรู้สึกว่าคาสิโนมัน hack แอพ”ไทยชนะ” จนเด็กไม่อยากจะกดสแกนไทยชนะตามห้างต่างๆ เพราะเกรงว่าจะโดน hack ง่ายๆ (เรื่องนี้ยังไม่มีการพิสูจน์)
ที่ประเทศแอฟริกาใต้ เคยทำให้คาสิโนถูกกฎหมาย แต่สิ่งที่เกิดขึ้นคือสังคมมันพัง การกระจายรายได้ท้องถิ่นเลวลง ไม่มีอะไรดีขึ้น เช่นเดียวกับประเทศไทยที่มีช่องว่างการกระจายรายได้มากเป็นอันดับหนึ่งของโลก ที่มาเลเซีย สิงคโปร์ เขามีไว้ให้นักท่องเที่ยวใช้บริการ เขาจะเข้มงวดกับคนของเขามาก มีมาตรการออกมารองรับ และทำได้จริง
ในหลายประเทศ เขาจะควบคุม business gambling ไม่ได้คุม social gambling เพราะถ้ามันเป็นธุรกิจก็มีเรื่องของกำไร ถ้าเปิดบ่อนเถื่อนด้วยเงิน 5 แสนยูโร ถ้าต้องมาเจอค่าปรับแพงๆ มันจะไม่คุ้มคนก็จะไม่กล้าทำผิด ถ้าให้ license ยาก จะถอน license ง่าย และอาจโดนถอนสิทธิอย่างอื่นด้วย ก็ยิ่งไม่กล้าทำผิดอีก มันต้องลงโทษกันขนาดนั้น เมื่อจดทะเบียนต้องเขียนไว้ชัดเจนว่าไม่ให้เยาวชนต่ำกว่า 20 ปีเข้าไปเล่นการพนัน แบบนี้เราถือเป็นกฎหมายที่ทันสมัย คือทำอย่างไรให้การติดการพนันมันร้ายแรงเหมือนกับการติดโคเคน
ข้อสังเกตอีกประการหนึ่งคือ ช่วงนี้มีการอ้างเรื่องติดหนี้พนัน เพื่อฟอกเงินไปทำอย่างอื่น ต้องใช้กฎหมายฟอกเงินมาใช้อย่างจริงจัง หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการทำให้สังคมเข้มแข็ง ต้องทำงานในเรื่องนี้ไม่ควรนิ่งเฉย เพราะตอนนี้เด็กเล็กเข้าถึงการพนัน จากตู้ผลไม้ ซึ่งตู้ม้าอย่างง่ายดาย อันที่จริงตู้ผลไม้มันคือ slot machine นั่นเอง
อย่างไรก็ตาม เรายังมีความหวัง ถ้าอยากให้สังคมทันสมัย ก้าวหน้า เราต้องบังคับใช้กฎหมาย เอาจริง และต้องมีการปฏิรูปตำรวจ
ผศ.ดร. วิชชุกร นาคธน มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา กล่าวว่า ตั้งแต่ปี 2531 เป็นต้นมา มหาดไทยไม่อนุญาตให้มีบ่อนการพนัน เพราะต้องการลดการเล่นพนันทุกชนิดลง ส่วนการพนันในงานกาชาด งานที่อยุธยา งานประจำปี ก็ไม่ควรอนุญาต ส่วนใหญ่เล่นโดยพลการ ในงานศพก็มีการพนัน ซึ่งฝ่ายปกครองเองก็ไม่อยากเข้าไปยุ่ง ถ้าไม่ใช่นายอำเภอที่เข้มแข็งจริงๆ ก็จะปล่อยให้มีการพนันผิดกฎหมายเกิดขึ้น
โดยพื้นฐาน ทางอำเภอมักจะปล่อยพวกหวย บ่อน ซ่อง เพราะไม่อยากสร้างความขัดแย้งระหว่างหน่วยงานรัฐ ฝ่ายปกครอง โดยโครงสร้างเองก็ไม่ได้เตรียมกำลังไว้ปราบปราม ระดับจังหวัดมี อส.ประมาณกองร้อย หรือสองกองร้อย ไม่มีกำลังในระดับอำเภอ เมื่อจับแล้วก็ต้องส่งตำรวจให้สอบสวน ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา มหาดไทยมีนโยบายที่จะปราบปรามบ่อนการพนัน บทบาทการจับกุมควรเป็นหน้าที่ของฝ่ายตำรวจ ไม่ใช่ฝ่ายปกครอง ทุกอย่างขึ้นอยู่กับว่าทางข้างบนเขาจะเอาอย่างไร
ถามว่าทำตู้ม้าให้ถูกกฎหมายเลยดีหรือไม่?ผมว่ามันเป็นตรรกะป่วยๆนะ ถ้าแก้ปัญหาอะไรไม่ได้ ก็เลยทำให้ถูกกฎหมายเลยดีกว่า นั่นเป็นตรรกะที่ไม่ถูกต้อง การแก้ปัญหาด้วยกฎหมายมันไม่ยาก มันอยู่ที่นโยบายและความจริงใจ ในระบบราชการ “หัวไม่ส่าย หางก็ไม่กระดิก”
ทุกวันนี้โทรศัพท์มือถือ ก็มีการเชิญชวนให้เล่นพนัน ใครอยากดูก็เข้าไปเห็นได้ง่าย เห็นง่ายกว่าบ่อนทั่วไป ก็ต้องถามกระทรวงดิจิทัล ว่าทำอะไรอยู่ ไม่แก้ปัญหา
ข้าราชการถ้าลุยกันจริงๆ หลายอย่างก็จะแก้ปัญหาไปได้มาก แต่มันเป็นวัฒนธรรมของวงการราชการที่ไม่อยากมีปัญหา pay safe ไว้ก่อน ดังนั้นการจัดการกับการละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ มาตรา 157 ต้องทำให้การจัดการปัญหาผ่าน electronic ได้ง่ายขึ้น มันจะแก้ปัญหาตำรวจไม่รับแจ้ง ปัญหาการเป่าคดี ไปได้มาก และลดปัญหาการใช้ดุลพินิจ ใช้อำนาจโดยมิชอบไปได้มาก สุดท้ายเราแก้ปัญหาคอรัปชั่นโดยไม่ใช้เงินสด หรือยกเลิกเงินสดเสีย และต้องแก้กฎหมายให้ข้าราชการทุกระดับทุกคนต้องแจ้งทรัพย์สิน เขียนโปรแกรมให้รองรับคนหลายสิบล้านคนได้
จึงเสนอให้ทำการแก้ปัญหาด้วยการให้ยาแรง กับคนที่ละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ด้วย และให้มีการแจ้งความทาง electronic จับในเชิงระบบ ไม่ใช่ให้ประชาชนไปตามแก้ ขณะเดียวกัน สส.ทุกคนควรลงมาแก้กฎหมายปกครอง แก้ประมวล กม.อาญา ปฏิรูปตำรวจให้มีคุณภาพมากขึ้น แล้วค่อยไปไล่ปฏิรูปราชการส่วนอื่นๆ
คุณธนากร คมกฤส เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน กล่าวว่า มูลนิธิทำงานโดยใช้เครือข่ายเยาวชนจากรั้วมหาวิทยาลัยและประชาชนเฝ้าระวังเรื่องการพนัน เมื่อรัฐบาลพูดถึง 4.0 กันบ่อยครั้ง หารู้ไม่ว่าการพนันมันพัฒนาไประดับ 5.0 แล้ว พอมันเป็นช่องทางการทำมาหากินคนหลายคนมากขึ้น เลยกลายเป็นธุรกิจ ที่มีการร่วมมือที่ทันสมัย และมีความน่ากลัว เดิมเราก็ยังปราบการพนันในรูปแบบเก่าไม่ได้ แต่การพนันรูปแบบใหม่มันก้าวไกลไปเรื่อยๆ โดยไม่จำเป็นต้องอยู่ในสถานที่จริง แต่เป็นการพนันออนไลน์ ที่เสมือนจริง การพนันแต่ละอย่างก็จะมีกลุ่มเป้าหมายต่างกัน
การพนันที่มากับเกมส์ ผู้เล่นไม่รู้สึกว่าเล่นการพนันแต่เป็นการเล่นเกมส์ เช่น กีฬา E-Sport กีฬาที่ใช้ Loot Box เปิดกล่องแล้วไม่ได้ในสิ่งที่เขาต้องการ เมื่อโลกของ online ได้เปิดโอกาสให้นักการพนันคนรุ่นใหม่ หรือมีหวยเข้ามาสู่ online ด้วย ทำให้คนที่สัมมนา หรือทำอย่างอื่นอยู่ก็อาจจะเล่นการพนันไปด้วยได้ ส่วนสถานการณ์นักพนันผู้สูงอายุ ก็สามารถเข้าถึงการพนันมากขึ้น
ในช่วงสถานการณ์ COVID มีการโฆษณาเว็บไซด์พนันมากมาย มันมีจิตวิทยาอย่างหนึ่งที่ทำให้คนเชื่อว่าจะได้เงินง่ายๆจากการเล่นพนัน “ปรับตัว ไม่กลัวจน ได้เงินง่ายๆ” ทำให้คนอยากเล่นมาก ถือว่าน่ากังวลมาก เมื่อวันเด็ก ก็มีการให้เด็กหยอดเงิน ตู้คีบตุ๊กตา (การพนันประเภท ข) จ่ายเงินน้อย เมื่อไม่อนุญาต ก็เกิดการลักลอบ เราเคยเชื่อว่าการพนันบางอย่างน่าจะถูกกฎหมายได้ ไม่หลอกเด็ก มีโซนชัดเจน ที่ไม่ให้เข้าไปง่ายๆ ก็จะทำให้คนแยกแยะได้ ดังนั้นถ้าทำงานอย่างตรงไปตรงมา ให้คนรู้ว่าเขากำลังอยู่กับอะไร
ในจังหวัดอุบลราชธานีมีเว็บไซต์จังหวัด ที่ www.ubonratchathani.go.th มีภาพโฆษณาเว็บไซต์พนันอยู่ในนั้น มันทำให้รู้สึกว่าภาครัฐมันไม่มีน้ำยาสกัดกั้นแล้วทางจังหวัดอุบลก็ไม่มีการชี้แจง ฟังมาทั้งหมดแล้วตอนนี้เราไม่มีความหวังเลย และเกรงว่าสังคมจะไปเชื่อว่าการเอาสิ่งที่ผิดกฎหมายมาเป็นสิ่งถูกกฎหมาย มันจะทำให้สิ่งผิดกฎหมายหายไป อย่างการแก้ปัญหาพิมพ์สลากเพิ่มจะแก้ปัญหาหวยใต้ดินได้ มันไม่จริง แต่กลับทำให้คนเล่นหวยมากขึ้น แบบนี้เราควรมีศูนย์ปราบปรามที่มีประสิทธิภาพ ไม่อยู่ภายใต้ตำรวจจะดีหรือไม่ หลายประเทศมี Gambling Regulator Board หรือคณะกรรมการกำกับควบคุมแห่งชาติ มาควบคุมการพนัน
ที่สิงคโปร์ มีการคัดกรองเข้มงวด คนสิงคโปร์ต้องจ่ายแพงและถูกตรวจสอบก่อน แต่ก่อนที่เขาจะเปิดให้มีบ่อนถูกกฎหมาย เขาจะมีกลไกที่เรียกว่า NCPG หรือ National Council on Problem Gambling มีการให้ความรู้กับเด็ก มีการเฝ้าระวัง การบังคับ เยียวยา มีการ ban ที่ชัดเจน หากละเมิดกฎหมาย ก็จะถูก ban โดย คาสิโน โดยเจ้าหน้าที่รัฐ โดยครอบครัว ได้ด้วย และที่สำคัญคือต้องปฏิรูปตำรวจ เพราะมีตำรวจจำนวนไม่น้อยที่เป็นผู้ก่ออาชญากรรมเสียเอง
