เวทีเสวนาชำแหละ 5 ปีรธน.60 เป็นระเบิดเวลา ปฏิรูปล้มเหลวทุกด้าน เหตุนายกฯขาดวิสัยทัศน์ พาประเทศถอยหลัง
ที่อนุสรณ์สถาน 14 ตุลา ถ.ราชดำเนิน วันที่ 6 เม.ย.2565 คณะกรรมการรณรงค์เพื่อประชาธิปไตย (ครป.) ร่วมกับสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม (สป.ยธ.) จัดเวที “ประเมินผลพวง 5 ปี การบังคับใช้รัฐธรรมนูญ 2560 กับผลกระทบต่อสังคมไทย” โดยมีนายบุญแทน ตันสุเทพวีรวงศ์ ประธาน ครป. รศ.ดร.สมชัย ศรีสุทธิยากร อดีต กกต. และคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ (พ.ร.ป.) ว่าด้วยการเลือกตั้ง ส.ส. และ ร่าง พ.ร.ป ว่าด้วยพรรคการเมือง ดร.ศักดิ์ณรงค์ มงคล รองประธาน ครป. นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ กรรมการ ครป. อดีตกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และ พ.ต.อ.วิรุฒม์ ศิริสวัสดิบุตร เลขาธิการสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม ร่วมอภิปราย ดำเนินรายการโดย นายเมธา มาสขาว เลขาธิการ ครป.
นายบุญแทน ตันสุเทพวีรวงศ์ ประธาน ครป.กล่าวว่า รัฐธรรมนูญ 2560 ไม่ใช่ฉบับปราบโกงดังที่หลายคนเข้าใจผิด เพราะการทุจริตคอร์รัปชั่นยังมีปรากฎมากมาย งบประมาณ 30-50% ของโครงการยังคงถูกคอร์รัปชัน การปฏิรูปประเทศตามหมวด 16 ล้มเหลวทุกด้าน ตั้งแต่มาตรา 258-261 ทั้งการเมือง กฎหมาย กระบวนการยุติธรรม การกระจายทรัพยากร ปัญหาสำคัญคือการให้อำนาจ ส.ว.ในการแต่งตั้งสมาชิกองค์กรอิสระต่างๆ ทั้งศาลรัฐธรรมนูญ ป.ป.ช. จากบุคคลที่ไม่มีความรับผิดชอบต่อสาธารณะ ทำให้เกิดปัญหาระบบอำนาจนิยมพวกพ้อง กระบวนการยุติธรรมต่างๆ จึงบิดเบี้ยวอย่างง่ายดาย เช่น คดีบอส กระทิงแดง ความยุติธรรมทางอาญามีปัญหาต่อเนื่อง
“ความล้มเหลวตลอด 5 ปีสูญเปล่าเพราะรัฐบาลขาดวิสัยทัศน์และไม่ลำดับความสำคัญในการแก้ปัญหา เช่น ขณะนี้ไปแก้ปัญหาหวยแพงทั้งที่ผ่านมา 8 ปี แต่ประชาชนกำลังเผชิญกับปัญหาราคาน้ำมันแพง ทำไมไม่แก้ไขก่อน รัฐบาลและรัฐธรรมนูญไม่ได้ตอบสนองต่อปัญหาแห่งยุคสมัย ตามที่ประชาชนต้องการ”นายบุญแทน กล่าว
รศ.ดร.สมชัย ศรีสุทธิยากร อดีต กกต. สรุปความล้มเหลวของรัฐธรรมนูญ 6 ข้อ ประกอบไปด้วย 1.ต้นตอที่มาของรัฐธรรมนูญสิ้นเปลืองมหาศาลจาก กมธ.ร่างรัฐธรรมนูญ 20 คนที่มีนายมีชัย ฤชุพันธ์ เป็นประธาน และทำหน้าที่ร่างกฎหมายลูกอีกหลายฉบับ มีการประชุมกว่า 501 ครั้ง เบี้ยประชุมประธานครั้งละ 9,000 บาท กรรมการ 6,000 บาทต่อครั้ง ปีหนึ่งเท่ากับ 3 ล้านบาทต่อคน 20 คนเท่ากับ 60 ล้าน เฉพาะประธานปีละ 4.5 ล้านบาท แต่ไม่มีรายงานการประชุมใดๆ ออกมา มีการเข้าประชุมครบไหมแต่เข้าใจว่าเบิกกันครบทุกคน นี่คือต้นทุนในการจัดทำรัฐธรรมนูญกว่า 239 มาตรา ที่มียุทธศาสตร์ชาติ ให้ฝ่ายที่มีอำนาจได้ประโยชน์ตามที่มีการพูดว่ารัฐธรรมนูญเราได้ประโยชน์ กติกาที่ไม่เป็นธรรมเหล่านั้นจึงพูดได้ยากว่าทำอย่างไรให้อยู่กันอย่างสันติได้ แต่ผลพวงของโควิด 2 ปีที่ผ่านมาทำให้ความขัดแย้งต่างๆ ไม่สามารถแสดงออกมาได้เต็มที่
2.รัฐธรรมนูญทำให้รัฐบาลเกิดความไร้เสถียรภาพทางการเมือง เกิดรัฐบาลผสม 18-19 พรรค ส.ส.ย้ายพรรคได้ใน 30 วันทำให้พรรคการเมืองขาดเอกภาพจนเกิดงูเห่า 3.เกิดปัญหาในการบริหารราชการแผ่นดิน ยุทธศาสตร์ชาติเกิดจากการร่างของราชการและสภาพัฒน์ ทำให้ไม่ทันสมัยและไม่มองไปข้างหน้า ขาดการมีส่วนร่วมของประชาชน นอกจากนี้รายงานการปฏิรูปประเทศต่างๆ ที่ต้องรายงานรัฐสภาทุก 3 เดือนเป็นเพียงรายงานกระดาษ
4.รัฐธรรมนูญไม่ได้ให้ความสำคัญกับการกระจายอำนาจและงบประมาณ การเลือกตั้งท้องถิ่นอยู่ที่คณะรัฐมนตรีทำให้ล่าช้า อปท.ตกอยู่ในอำนาจจากการแต่งตั้งและข้าราชการอย่างยาวนาน 5.รัฐธรรมนูญปราบโกงแต่ชื่อ เขียนคุณสมบัติไว้มากมายแต่ไม่มีคดีในระบบเท่าไหร่ที่เกี่ยวข้องกับผู้มีอำนาจ
6.รัฐธรรมนูญยังรับรองการกระทำใดๆ ของคสช.ให้ชอบธรรม ประชาชนทำอะไรไม่ได้ รัฐธรรมนูญฉบับนี้ลงทุนในสิ่งที่ประชาชนไม่ได้ปรารถนาและแก้ยาก โดยสรุปรธน.ฉบับนี้มีปัญหาเกือบทั้งหมด ไม่สามารถแก้ไขแค่รายมาตราได้ ต้องแก้ทั้งฉบับ
ตนเห็นว่าภาคประชาชนต้องผลักดันให้มีการประชามติ ซึ่งเป็นทางเดียวที่ทำได้ตอนนี้ โดยยื่น 50,000 รายชื่อเสนอคณะรัฐมนตรีเป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการ และสามารถประชามติในวันเลือกตั้งทั่วไปได้ไม่เปลืองงบประมาณ
นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ กรรมการ ครป. อดีตกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวประเมินผลพวง 5 ปี การบังคับใช้ รัฐธรรมนูญ 60 กับผลกระทบต่อสังคมไทยว่า ได้สร้างอำนาจนิยมที่ผูกขาดโดยกลุ่มบุคคล เป็นเผด็จการเสื้อคลุมประชาธิปไตย หรือ Hybrid regimen ระบบการเลือกตั้ง ส.ส.ปัดเศษ ทำให้เกิดรัฐบาล 20 พรรค นายกรัฐมนตรีไม่ต้องมาจากการเลือกตั้ง แต่มาจาก ส.ว. 250 คน ที่กำหนดยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี มาจากทหารและข้าราชการ อภิสิทธิ์ชนปลอดความผิดในยุคนี้
ผลพวงของรัฐธรรมนูญได้ทำลายบทบาทรัฐสภาในด้านนิติบัญญัติ ทำลายกระบวนการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ ทำลายประสิทธิภาพและคุณภาพการเมืองในระบอบรัฐสภา ความเชื่อมั่นและศรัทธาของประชาชนลดลง เพราะไปละเมิดทำลายหลักสิทธิ-เสรีภาพ-ความเสมอภาค โดยเฉพาะการบังคับใช้พรก.ฉุกเฉินในสถานการณ์โควิดละเมิดสิทธิการชุมนุม ละเมิดสิทธิ เสรีภาพ ในการแสดงความคิดเห็น โดยใช้ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ และ ม.112 เป็นเครื่องมือทำลายสิทธิการมีส่วนร่วมทางการเมือง กรณีชาวบ้านบางกลอย, กรณีชาวบ้านจะนะ, กรณีปัญหาที่ดินและป่า และ ร่างพรบ.ควบคุมประชาชนคือตัวอย่าง
“รัฐธรรมนูญ 60 คือตัวแทนของรัฐที่ต้องการควบรวมอำนาจ “อนุรักษ์จารีต+ทหาร+ทุน” ต่อต้านโลกาภิวัฒน์ทางการเมืองและวัฒนธรรม รวมถึงเศรษฐกิจ-เสรีนิยม โดยการกอบโกยอำนาจผลประโยชน์และผูกขาดอำนาจจนเกิดความเหลื่อมล้ำ การทวงคืนประชาธิปไตยจึงเป็นหมุดหมายสำคัญ ที่รัฐธรรมนูญต้องแก้ความขัดแย้งทางสังคม ทั้งอดีต ปัจจุบัน สู่อนาคต ดังนั้นรัฐธรรมนูญฉบับนี้คือระเบิดเวลา”นพ.นิรันดร์ กล่าว
ด้าน พ.ต.อ.วิรุตม์ ศิริสวัสดิบุตร เลขาธิการสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม (สป.ยธ.) กล่าวว่า รัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 เป็นเสมือน ‘ระเบิดเวลาลูกใหญ่’ ของสังคมไทยที่รอวันระเบิดเนื่องจากไม่ได้ถูกร่างขึ้นด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชนและสอดคล้องกับความต้องการของผู้คนส่วนใหญ่ของประเทศอย่างแท้จริง เช่น เรื่อง ‘การกระจายอำนาจ’ ที่ถือเป็นหัวใจของการปกครองระบอบประชาธิปไตย ก็ไม่ได้มีการบัญญัติไว้ ซ้ำยังได้วาง ‘หมากกลและกับดักประชาธิปไตย’ เอาไว้มากมาย ไม่ว่าจะเป็น สว.แต่งตั้ง 250 คน หรือแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี รวมทั้งเงื่อนไขการแก้ไขที่ทำได้ยาก หรืออาจเรียกว่าแทบเป็นไปไม่ได้เลย!
พ.ต.อ.วิรุตม์ กล่าวว่า การอ้างว่า ได้ผ่านความเห็นชอบหรือประชามติของประชาชนส่วนใหญ่มาแล้ว ถือเป็นเรื่อง ‘ลวงโลก’ เพราะเป็น ‘ประชามติปลอม’ เนื่องจากประชาชนไม่มีทางเลือกระหว่างการมีรัฐธรรมนูญกับการยึดอำนาจต่อไป รอการร่างใหม่อีกนานหลายปีหนทาง ‘ปลดชนวนระเบิด’ แท้จริง มีทางเดียวคือ ต้อง ‘ร่างใหม่ทั้งฉบับ’ ด้วยการตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญที่มีประชาชนทุกภาคส่วนทั่วประเทศมีส่วนร่วมสะท้อนความต้องการอย่างแท้จริง
“การพยายามแก้ไขในบางเรื่องบางมาตราแทบไม่เกิดประโยชน์อะไร เพราะนอกจากจะทำได้ยากแล้ว ความไม่เป็นประชาธิปไตยและไม่สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน ยังมีอีกมากมาย เอาเฉพาะเรื่องง่ายๆ ‘การปฏิรูปตำรวจและกระบวนการยุติธรรม’ ที่ถูกบัญญัติไว้ให้ดำเนินการแล้วเสร็จใน 1 ปี แต่จนกระทั่งป่านนี้ผ่านมา 4 ปี ก็ยังไม่มีการปฏิรูปหรือแม้แต่การเปลี่ยนแปลงอะไรให้เห็นเป็นรูปธรรมแต่อย่างใด”พ.ต.อ.วิรุตม์ กล่าว
นายเมธา มาสขาว เลขาธิการ ครป. สรุปการอภิปรายว่า วิกฤตรัฐธรรมนูญ 5 ปีนำไปสู่วิกฤติประชาธิปไตยไทย ที่ขัดแย้งกับการกระจายอำนาจ และขาดการตรวจสอบถ่วงดุลยอำนาจรัฐ องค์กรอิสระไม่ทำงานแม้ว่านายกรัฐมนตรีจะกระทำผิดรัฐธรรมนูญหลายข้อ ซ้ำร้ายยังสร้างอำนาจ ส.ว.มาออกแบบรัฐบาลและสรรหาองค์กรอิสระต่างๆ ที่คอยตรวจสอบภาครัฐอีกทีหนึ่ง จึงล้มเหลวทั้งระบบการเมืองการปกครอง กลายเป็นระบอบอำนาจนิยม ซึ่งสุดท้ายมูลค่าความเสียหายมหาศาล ต้นทุนที่เสียไปทั้งคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ คณะกรรมการปฏิรูปประเทศ กลายเป็นเพียงความสูญเปล่า ไม่มีอะไรคืบหน้าตามรัฐธรรมนูญ 60 ที่พาประเทศถอยหลังเข้าคลอง
“รัฐธรรมนูญฉบับนี้ยังสร้างระบอบเผด็จการทหารทุนนิยมประชารัฐขึ้น ทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำสูงสุดเป็นอันดับหนึ่งของโลก และรัฐบาลทหารยึดอำนาจรัฐบาลพลเรือนตลอด 90 ปีที่ผ่านมาทำให้ประชาธิปไตยไทยไม่ถูกพัฒนาให้เจริญก้าวหน้า แต่กลับสร้างความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ เพราะเอื้อผลประโยชน์ให้เจ้าสัวและกลุ่มทุนผูกขาดเพียงแค่ 16 ตระกูลได้ส่วนแบ่งจากทรัพยากรสาธารณะของส่วนร่วม ผ่านรูปแบบการให้สัมปทานและผลประโยชน์ทางนโยบายต่างๆ ดังนั้นถึงเวลาแล้วที่ประชาชนจะต้องร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ เพื่อผลักดันประชาธิปไตยที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง”นายเมธา กล่าว