วงเสวนาชำแหละ!’สังคมอุดมด่าน’อัด’ประยุทธ์’อยู่5ปีไม่ดีขึ้นปลุกคนไทยลุกขึ้นต่อสู้รักษาสิทธิ
ที่สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย เวลา 13.00น.วันที่ 11 ต.ค.2563 สถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม(สป.ยธ.) จัดเสวนาวิชาการเรื่อง “ปัญหา ด่าน ส่วย บ่อน ตู้ม้า ค่าปรับไม่เป็นธรรม ประชาชนพึ่งหวัง ผบ.ตร.ใหม่ ได้แค่ไหน?” ดำเนินรายการโดย ผศ.ดร.วิเชียร ตันศิริคงคล ประธานสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม (สป.ยธ.)
พ.ต.อ.วิรุตม์ ศิริสวัสดิบุตร เลขาธิการสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม กล่าวว่า นโยบาย Set Zero ด่าน-จุดตรวจของ พล.ต.อ.สุวัฒน์ แจ้งยอดสุข ผบ.ตร. รวมถึงการห้ามมีบ่อนพนัน ตู้ม้า ถือเป็นการยอมรับว่าที่มีปัญหา แต่คำถามก็คือแล้วที่ผ่านมามันเกิดขึ้นและดำรงอยู่ได้อย่างไร ตำรวจระดับใดคือผู้รับผิดชอบหรือแม้กระทั่งอยู่เบื้องหลัง ก็เป็นที่รู้กันทั่วไป การแก้ปัญหาเหล่านี้ ง่ายนิดเดียว จะเห็นว่า แค่ ผบ.ตร.คนใหม่พูดไม่กี่คำ ขณะนี้บ่อนและตู้ม้าทั่วประเทศปิดเกือบหมดแล้ว เหลือบางส่วนต่างจังหวัด เพราะยังไม่รู้จะขนไปเก็บซ่อนที่ไหน เช่นจังหวัดอุบลราชธานีซึ่งมีอยู่หลายร้อยตู้และรวมประเทศน่าจะกว่าหนึ่งหมื่นถึงสองหมื่นตู้ แต่ปัญหาดังกล่าว สื่อมวลชนไม่ค่อยให้ความสนใจเท่าที่ควร หรืออาจเห็นว่าไม่สามารถจัดการอะไรได้ ก็เลยปล่อยเลยตามเลย
พ.ต.อ.วิรุตม์ กล่าวว่า ประเทศไทยเป็น “สังคมอุดมด่าน” หลายจังหวัดน่าจะเปลี่ยนชื่อเป็น จว.ด่านอุดม ต่างประเทศเราจะไม่พบการตั้งด่านเลย ถ้าเราไม่ได้กระทำผิด ตำรวจจะไม่มารบกวนเราแม้แต่นิดเดียว ถือเป็นเรื่องน่าเศร้าที่ประเทศไทยปล่อยให้ตำรวจตั้งด่านกันมากมาย แท้จริงเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายคือ พ.ร.บ.ทางหลวงอย่างแน่นอน การตั้งด่านนำสิ่งกีดขวางมาวางบนถนน นอกจากจะเป็นอุปสรรคต่อการสัญจรของประชาชนแล้ว ยังเป็นอันตรายต่อยานพาหนะอีกอย่างร้ายแรงด้วย การตั้งด่านแท้จริงเป็นความต้องการของตำรวจผู้ใหญ่ เนื่องจากจะทำให้มีรายได้ทั้งที่ชอบและไม่ชอบตามกฎหมาย ไม่ใช่ความต้องการของตำรวจผู้น้อย และส่งผลกระทบต่อคนจนเป็นหลัก ส่วนคนรวยตำรวจมักไม่กล้าเรียกตรวจอะไร
“ตาม พ.ร.บ.จราจร ถ้าไม่พบการกระทำผิด ตำรวจไม่มีอำนาจเรียกให้ใครหยุดรถตรวจค้นหรือโน่นถามนี่ ถือเป็นการละเมิด แต่ทุกวันนี้ ตำรวจใช้วิธีตั้งด่านเรียกให้รถทุกคันหยุดก่อน แล้วค่อยเดินหาความผิด เพื่อเขียนใบสั่ง รวมทั้งถามโน่นนี่ อ้างว่าเพื่อป้องกันอาชญากรรม ซึ่งไม่มีในกฎหมายไม่ถูกต้อง ก็ไม่รู้ว่าคนไทยยอมทนอยู่กันในสภาพนี้ได้อย่างไร? พ.ต.อ.วิรุตม์ฯ กล่าว
นายอภิชาติ ไพรรุ่งเรือง ประธานสหพันธ์การขนส่งทางบกแห่งประเทศไทย กล่าวว่า แค่ ผบ.ตร.ออกมาบอกว่าจะยกเลิกด่านชั่วคราว ก็เป็นเรื่องน่าดีใจแล้ว เพราะหลายปีที่ผ่านมา ขนาดประชาชนไม่ได้กระทำความผิด ยังต้องจ่ายเงินให้ตำรวจ เพื่อการอำนวยความสะดวก ส่วนตัวเห็นด้วยกับการตั้งด่านตรวจที่ถูกต้อง เช่น การตรวจยาเสพติด แต่ไม่เห็นด้วยกับการตั้งด่านแบบผิดกฎหมาย เพราะปกติการตรวจจับตามเร็วนั้นมีกล้องอยู่แล้ว แต่ก็ยังมีการตั้งด่านอีก บางด่านดักตีนสะพาน จุดอับ ซึ่งถือว่าอันตรายมาก เรื่องนี้ต้องสังคายนาองค์กรตำรวจใหม่ เพราะตำรวจหลายคนอาศัยเครื่องแบบหากิน สร้างความเดือดร้อนต่อประชาชน การตั้งด่านก่อให้เกิดอุบัติเหตุกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ เมื่อมีอุบัติเหตุตำรวจจะย้ายด่านหนีทันที จึงขอสนับสนุนให้ ผบ.ตร. Set Zero ด่าน-จุดตรวจ
นายณัชพล สุวัฒนะ หรือ มาร์ค พิทบูล นักต่อสู้กับความไม่เป็นธรรม กล่าวว่า ถ้าประเทศไทยได้นายกฯที่ดี ทุกอย่างจะจบ เพราะคนที่ทำให้ตำรวจทรามมากที่สุดคือนายกฯ หวย บ่อน ซ่อง เกิดจากการกระทำของเจ้าหน้าที่ทั้งสิ้น ในวงการตำรวจใครสามารถคุมการแต่งตั้งโยกย้ายได้ ก็จะได้เงินมหาศาล บางคนกล้าจ่ายถึง 40 ล้านบาท เพราะบางพื้นที่มีอบายมุขมาก เจ้าหน้าที่จะรับส่วยได้มาก 1 วันอาจมีรายได้ถึง 2 แสนบาท ไม่กี่เดือน ก็คุ้มทุนที่ซื้อตำแหน่งแล้ว โดยเรื่องดังกล่าว กระทบต่อระบบเศรษฐกิจอย่างใหญ่หลวง เพราะเป็นเงินหมุนนอกระบบ เงินในระบบหายไปกว่าหมื่นล้าน ไม่กระจายลงสู่ประชาชน
มาร์ค พิทบูล กล่าวว่า รถบรรทุกถูกรีดไถจากเจ้าหน้าที่รัฐมากที่สุด ทั้งที่ผู้ขับรถบรรทุกเป็นผู้มีรายได้น้อยอยู่แล้ว การรีดไถทำให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อน ทำให้ทุกวันนี้เจ้าหน้าที่ระดับเล็กๆ มุ่งแต่จะหาเงินเพื่อซื้อตำแหน่ง สำหรับแนวทางการแก้ไขปัญหาตนให้ความสำคัญในระดับนโยบาย เพราะเชื่อว่าการแก้ไขในเชิงนโยบายคือทางออก พร้อมกันนี้ เราต้องใช้มาตรการทางสังคมเพื่อช่วยผลักดันให้เกิดการปฏิรูป
“อยากส่งเสียงถึงนายกฯ ว่าต้องปฏิรูปตัวเองก่อน จึงจะปฏิรูปตำรวจสำเร็จ เพราะแม้มีการตั้งคณะกรรมการกี่ชุดๆแล้ว แต่ไม่เห็นเป็นรูปธรรม เรื่องนี้แค่เพียง พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ปรับเปลี่ยนตัวเอง โดยสังคมต้องช่วยกันกดดัน และอยากให้ประชาชนมีความกล้า ถ้าไม่กล้าจะแก้ไขปัญหาไม่ได้ พล.อ.ประยุทธ์ ปฏิรูปตำรวจมา 5 ปี แล้ว ยังไม่เกิดผลอะไรเลย การทำหน้าที่ตำรวจวันนี้เน้นจับ ไม่ได้เน้นการปราบปราม เพราะตำรวจต้องการเงินมาซื้อขายตำแหน่ง ประชาชนต้องลุกขึ้นมา เพื่อต่อรองกับอำนาจรัฐ ถ้าภาคประชาชนเข้มแข็ง ก็จะสามารถแก้ไขปัญหาได้ เราไม่ต้องกลัวตำรวจ เราต้องกล้าต่อสู้ นอกจากนี้ยังต้องให้ภาคเอกชนเข้ามามีส่วนร่วม ในการปฏิรูปตำรวจ ประชาชนต้องเลิกกลัวตำรวจ เรามีสื่อยู่ในมือ ไม่มีกฎหมายข้อไหนห้ามถ่ายคลิปตำรวจ” มาร์ค พิทบูล กล่าว
นายเกรียงไกร ไทยอ่อน ประธานเครือข่ายนักรบด่านเถื่อน กล่าวว่า วันนี้เราต้องมาพูดคุยกันว่าด่านตรวจ-จุดตรวจมีความสำคัญต่อประเทศไทยหรือไม่ หากสำคัญมากก็ควรออกเป็นกฎหมาย คำถามคือการมีด่านส่งผลให้ยาเสพติด การทำผิดกฎจราจรลดลงอย่างไร เพราะวันนี้การตั้งด่านเท่ากับตำรวจเอาเวลาราชการมาหากินกับประชาชน ทั้งที่ พ.ร.บ.ทางหลวง ห้ามไม่ให้มีการตั้งสิ้นกีดขวางทางจราจร ดังนั้น การตั้งด่านจึงผิดกฎหมาย
“ถ้าตั้งด่านนานๆตำรวจจะป่วยทั้งประเทศ สมองฝ่อ เพราะตื่นเช้ามาก็จะคิดแต่จะตั้งด่าน ไม่มีโอกาสคิดพัฒนา ขอให้ทุกคนมาร่วมกันพิสูจน์ใบสั่ง ถ้าไม่ไปจ่ายค่าปรับแล้วจะเป็นอย่างไร จะมีผลต่อกระบวนการต่อทะเบียน หรือทำธุรกรรมกับกรมการขนส่งฯหรือไม่”
นายเกรียงไกร กล่าวอีกว่า แม้ ผบ.ตร.จะสั่งเลิกตั้งด่าน แต่ยังพบข้อมูลว่าบาง สภ.ยังมีการตั้งด่านอยู่ นั่นถือว่าท้าทายคำสั่ง ผบ.ตร.อย่างมาก ทั้งนี้ การปรับปรุงการตั้งด่าน ควรให้ภาคประชาชนเข้าไปเป็นส่วนร่วม นอกจากนี้ ยังมีประเด็นค่าปรับ ตามกฎหมายต้องส่งให้เทศบาลหรือท้องถิ่นก่อน แล้วตำรวจต้องทำเรื่องเบิกภายหลังโดยจะได้รับเปอร์เซ็นต์ตามระเบียบ แต่ทุกวันนี้ปรากฏว่า ตำรวจเป็นฝ่ายแบ่งเงินให้เทศบาลหรือท้องถิ่นเสียเอง บางครั้งที่ไม่ส่งเทศบาลหรือท้องถิ่นตามกฎหมาย
ผู้ร่วมเสวนา นพ.แท้จริง ศิริพานิช เลขาธิการมูลนิธิเมาไม่ขับ แสดงความเห็นว่า สิ่งที่น่าจะทำได้ทันที คือการเสนอให้ ผบ.ตร.ออกนโยบายมาเลยว่าขั้นตอนการปฏิบัติของด่านตรวจนั้น เป็นอย่างไร เพื่อให้ประชาชนเกิดความเข้าใจในขั้นตอน ว่าเมื่อถูกตรวจ ประชาชนจะมีสิทธิอย่างไรบ้าง ที่สำคัญคือ ในเมื่อปัจจุบันเป็นยุคที่ทุกคนมีสื่ออยู่ในมือ จึงสนับสนุนให้ประชาชนใช้โทรศัพท์มือถือบันทึกพฤติกรรมการปฎิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ตำรวจ และสำนักงานตำรวจแห่งชาติ(สตช.) เอง ก็ควรออกมาชี้แจงเพื่อความชัดเจนว่า การบันทึกภาพเจ้าหน้าหน้าที่ระหว่างปฏิบัติงานนั้น สามารถทำได้มากน้อยเพียงใด
ช่วงท้าย ผศ.ดร.วิเชียร ตันศิริคงคล ประธานสถาบันเพื่อการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม สรุปการเสวนา โดยจะจัดทำข้อเสนอถึงสำนักงานตำรวจแห่งชาติ(สตช.) และกรรมาธิการ ในสภาผู้แทนราษฎร 3 ประเด็น
1.สนับสนุนการยกเลิกตั้งด่านผิดกฎหมาย 2.ขอความชัดเจนในแนวทางการปฏิบัติของเจ้าหน้าที่และสิทธิ์ประชาชนเมื่อเจอด่าน 3.แนวทางการบริหารจัดการค่าปรับ